روان شناسي مثبت نگر

روان شناسي مثبت نگر

مقدمه

روان شناسی مثبت یکی از جدیدترین شاخه های روان شناسی است. این زمینه خاص از روان شناسی بر موفقیت انسان تمرکز دارد. در حالی که بسیاری دیگر از شاخه های روان شناسی بر رفتارهای نابهنجار و دارای اختلال تمرکز می نمایند، روان شناسی مثبت تمرکزش بر کمک به افراد برای شادشدن و ارضاء بیشتر است.

تعریف روانشناسی مثبتنگر

شلدون و همکاران (2004) روانشناسی مثبت را «مطالعۀ علمی عملکردهای مثبت انسان» تعریف میکنند و میافزایند که هدف روانشناسی مثبت، مطالعه و ارتقای عواملی است که به افراد، گروهها و جوامع اجازه میدهد به رشد و شکوفایی برسند.

مارتین سلیگمن، که او را پدر روانشناسی مثبت میخوانند، این گونه بیان میکند: «روانشناسی فقط مطالعۀ کمبودها و آسیبها نیست؛ روانشناسی علم شناخت نیرومندیهای انسان نیز هست؛ درمان، صرفاً ترمیم بخش شکستهشده نیست؛ پرورش بهترین چیزی است که در درون ما جای گرفته است.»

روان‌شناسی مثبت یعنی مطالعه علمی عملکرد یک انسان ایده‌آل.

تاریخچه روان شناسی مثبت

سلیگمن در سال ٢٠٠۵ چنین نوشته است: «پیش از جنگ جهانی دوم، روان شناسی سه مأموریت مشخص داشت: درمان بیماری های ذهنی و روانی، پربارتر کردن و ارضاءکننده تر نمودن زندگی تمام افراد، و کشف و پرورش استعدادهای برتر.» امّا کوته زمانی پس از جنگ جهانی دوم، تمرکز اولیه روان شناسی معطوف نخستین مأموریت شد: درمان بیماری های روانی و رفتارهای نابهنجار. در خلال دهه ١٩۵٠، متفکران انسان گرا نظیر کارل راجرز، اریک فروم و آبراهام مزلو با توسعة نظریه هایی که بر شادی، رضایت مندی و جنبه های مثبت طبیعت انسان تأکید داشت، به تجدید و از سرگیری علاقه مندی به دو زمینه دیگر کمک کردند. در سال 1998، مارتین سلیگمن، که رئیس وقت انجمن روانشناسی آمریکا بود، روانشناسان را فراخواند تا گمشدۀ ازیادرفتۀ روانشناسی را به خاطر آورند. این گمشده چیزی نبود جز ساختن و بارور کردن توانمندیهای آدمی و پرورش استعدادهای او. برای بازیابی این عنصر حذفشده از روانشناسی، سلیگمن تصمیم گرفت رویکردی نوین را در روانشناسی پایهگذاری کند؛ او این رویکرد را روانشناسی مثبتگرا نام نهاد. امروزه از سلیگمن به عنوان پدر روان شناسی مثبت معاصر یاد می شود.

هدف روانشناسی مثبت

هدف روانشناسی مثبت، سرعت بخشیدن به یک تغییر در روانشناسی است؛ تغییری که از تمرکز صرف بر ترمیم کاستیها تا ایجاد بهترین کیفیتها را در زندگی در بر میگیرد. برای ایجاد تعادل بین دو مقولۀ پیشگفته، نخست باید ساختار توانمندیهای آدمی، در صف نخستین درمان و پیشگیری از بیماریهای روانی باشد. (سلیگمن، 2002)

رشتۀ روانشناسی مثبتنگر در مرتبهای انتزاعی، دربارۀ تجربههای ذهنی مثبت سخن میگوید؛ مقولههایی همچون بهزیستی و رضایت (گذشته)، لذت، شادکامی و بهرهمندیهای جسمانی (اکنون) و شناختهای ساختارمند دربارۀ آینده، مثل خوشبینی، امید و وفاداری، از دغدغههایی هستند که روانشناسی مثبتگرا از گذشته تا کنون به آنها پرداخته و میپردازد. در سطحی فردی (شخصی) روانشناسی مثبت دربارۀ ویژگیهای فردی سخن میگوید؛ مثلاً ظرفیت عشق و موقعیت حرفهای، شوق و شور، تواناییهای بین فردی، حساسیت زیباییشناختی، استقامت، بخشندگی، اصالت، استعدادهای بالقوه و خرد.

در سطحی گروهی، روانشناسی مثبت دربارۀ توانمندیهای مدنی و مفاهیمی که افراد را به سمت شهروندی نیکوتر سوق میدهند، سخن میگوید؛ مفاهیمی همچون مسئولیتپذیری، پرورش، نوعدوستی، نجابت، اعتدال، تحمل و اخلاق حرفهای از این دسته مفاهیم هستند.

نظام طبقه‌بندی روانشناسی مثبت

روان‌شناسان این مکتب، در مقابل DSM که نظام طبقه‌بندی اختلالات روان‌شناختی بیماران است، یک نظام طبقه‌بندی به نام CSV را به وجود آورده‌اند که توانایی‌های آدم‌ها را گروه‌بندی می‌کند.

آن‌ها 6 گروه از توانایی‌های آدمی را در این نظام، مشخص کرده‌اند :

1 ـ خرد و دانایی: شامل خلاقیت، کنجکاوی، باز و پذیرا بودن در مقابل تجارب جدید، عشق به یادگیری و وسعت نظر

2 ـ شجاعت: شامل خودباوری، پایداری، کمال و سر زندگی

3ـ تنوع‌دوستی: شامل عشق، مهربانی و هوش اجتماعی

4 ـ عدالت‌جویی: شامل رعایت حقوق شهروندی، بی‌طرفی و رهبری

5- اعتدال: شامل بخشش و دلسوزی، فروتنی و آزرم، احتیاط و نظم بخشیدن به عملکرد خود

6 ـ تعالی: شاملِ دانستن ارزش زیبایی‌ها و شگفتی‌ها، قدرشناسی، امیدواری، شوخ‌طبعی و معنویت

حوزه های روانشناسی مثبت

از حوزه هايي كه مورد علاقه روان شناسي مثبت محسوب مي شده است. از جمله :

1ـ پيشگيري و درمان مثبت 2ـ شناسايي و رده بندي خصايص مثبت انسان 3ـ شادكامي و رضايت از زندگي4ـ لذّت 5ـ خلاقيّت 6 ـ كنترل شخصي 7ـ اميد 8ـ خردمندي و مذاكره در باره واقعيّت 9ـ صداقت 10ـ فروتني 11ـ روابط مثبت 12ـ گذشت 15ـ سپاسگزاري 16ـ همدلي و نوع دوستي 17ـ كنار آمدن با مشكل 18ـ معناداري در زندگي 19ـ شوخ طبعي

افراد مهم در روان شناسی مثبت

مارتین سلیگمن ،میهالی سیکزِنت میهالی،کریستوفر پترسون،کارول دِوِک،دانیل گیلبرت،کنون شلدون ،آلبرت بندورا ،سی آر اسنایدر ،فیلیپ زیمباردو

به‌طور خلاصه جنبش روانشناسي مثبت‌نگر بر سه اصل تأكيد دارد:

1 ـ تجاربي كه مردم براي آنها ارزش قائلند مثل اميد، خوش‌بيني و شادي

2 ـ صفات فردي مثبت مثل ظرفيت عشق، كار، فعاليت، قريحه و مهارت‌هاي ميان فردي

3 ـ ارزش‌هاي مثبت‌گروهي و شهروندي مثل مسئوليت پذيري، دلگرمي دادن و شكيباي

منابع

روانشناسی مثبتنگر، علم نیرومندیها و شادکامیهای انسان؛ آلان کار؛ ترجمۀ دکتر پاشاشریفی و دکتر نجفی زند؛ انتشارات سخن: 1387

- Introduction to Positive Psychology – William C. Compton. Thomson-WadsWorth – 2005: USA.

- سلیگمن، مارتین (1997). خوش بینی آموخته شده. ترجمه کریمی و افراز(1387).تهران. انتشارات بهار سبز.

2- سلیگمن، مارتین(2004). شادمانی درونی. ترجمه تبریزی، کریمی و نیلوفری(1388). تهران، نشر دانژه.

3- شولتز، دوان (2004). نظریه های شخصیت. ترجمه سید محمدی(1387).میگنا. تهران. نشر ویرایش.

4- کریمی، رامین(1388). نظریه درماندگی آموخته شده. تهران. نشردانژه

روان شناسي مثبت نگر

مطالب مشابه :

روان شناسي مثبت نگر

طرح درس تلفیقی برای درس علوم و هنر

درمان درد كليه

کمرویی در دآنش آموزان

خیالبافی کودکان

اصلاح الگوی مصرف

فعالیت های فوق برنامه ومکمل

همه چیز در باره gprs

راه کارهای پیشگیری از ترس و پرخاش گری در کودکان

تفكر خلاق