زهکشی

تاریخچه زهکشی
 زهکشی تاریخچه ای سه هزار ساله دارد ولی شاید بتوان گفت از عمر زهکشی به شیوه امروزی حدود 190 سال می گذرد. عقیده بر این است که هوخهات اولین ‌کسی بود که در ‌سال 1940 ز‌هکشی ‌مبتنی بر ‌شیوه های ‌علمی را پایه گذاری کرد. از آن پس تحولات علمی زهکشی ابتدا به آزمایشگاه های زهکشی معطوف شد و همزمان با آن اصول و مبانی زهکشی در مورد تعین فاصله و عمق زهکش ها توسعه یافت و روابط ریاضی زیادی ارائه شد. پیدایش لوله های پلاستیکی در دهه 1960 و رواج استفاده از ماشین های زهکشی در دهه 1970 شتابی چشمگیر به توسعه ‌زهکش های ‌زیر زمینی داد؛ اما در این چند دهه، هم دا‌نشمندان به ‌طور ‌عمده ‌هنوز به ابداع و ارائه روابط جدید تعین فاصله زهکش ها معطوف بود. در دهه 1970 همراه با پیشرفت بشر در زمینه رایانه حل عددی روابط ریاضی بیش ا ز پیش مرسوم شد و شاید بتوان گفت که در اوایل دهه 1980 بود که اولین مدل های زهکشی ابداع  و در دهه 1990 توسعه بیشتری یافت بطوری که می شود این دهه را دوره تدوین و پردازش مدل های ریاضی زهکشی به حساب آورد.

زهکشی در ایران
احداث اولین شبکه های نوین آبیاری و زهکشی در دهه 1310 در جنوب کشور صورت گرفت و اولین زهکش روباز با استفاده از ماشین در حوالی سال 1335 در شاوور خوزستان ساخته شد. در سال‌های 1341 و 1342 اولین شبکه زهکشی زیرزمینی با استفاده از لوله‌های سفالی در دانشکده کشاورزی دانشگاه جندی شاپور (شهید چمران) واقع در ملّاثانی (رامین) اهواز در وسعتی حدود 500 هکتار با نیروی کارگری به اجرا در آمد. در همین سال‌ها بود که اولین ماشین زهکشی وارد کشور شد. اولین طرح بزرگ زهکشی به وسعت 11000 هکتار در هفت تپه به اجرا درآمد. سپس زهکشی اراضی شرکت کشت و صنعت کارون و همزمان با آن زهکشی اراضی آبخور سد وشمگیر در گرگان آغاز شد. دشت‌های مغان، دالکی در بوشهر،‌ زابل، میان‌آب، بهبها‌ن، طرح‌های هفت‌گانه توسعه نیشکر در خوزستان از جمله طرح‌های بزرگ دیگری هستند که اجرای آن ها به اتمام رسیده است.

هدف از زهکشی

 هدف نهایی ز‌هکشی تداوم و افزایش تولیدات کشاورزی طی یک دوره طولانی وماندگار است که به واسطه آن فوائد زیر حاصل می شود:
فراهم شدن محیط مناسب برای فعالیت ریشه گیاه ( تناسب آب و هوای خاک)
کنترل بیلان نمک خاک در شرایط فاریاب
بهبود راندمان کارایی ماشین آلات کشاورزی و امکان اجرای عملیات زراعی به ویژه هنگام کاشت و برداشت محصول

نیاز به زهکشی

در سه حالت زهکشی در کشاورزی امری لازم و ضروری است:
1-افزایش و جمع شدن آب بر روی سطح زمین( غرقابه شدن)که به واسطه سیلاب یا باران پدید آمده و توسط زهکش های سطحی آن رااز مزرعه خارج می کنند.
2-بالا آمدن سطح آب زیر زمینی در زیر خاک
3-تجمع نمک در خاک

دلایل زهکشی

آب اضافی خاک تبادل گازی را بین خاک وهوای مجاور سطح آن کاهش داده وسبب کمبود اکسیژ‌ن می¬شود.کمبود اکسیژن در خاک به نوبه خود مشکلات متعددی را موجب می شود که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد.
1-کاهش تنفس ریشه گیاه و موجودات زنده خاک
2-افزایش مقاومت نسبت به حرکت آب و مواد غذایی از طریق ریشه گیاهان به خاطر مرگ سلولها و کاهش نفوذ پذیری آنها
3-تشکیل ترکیبات سمی در خاک وگیاه
4-صدمه دیدن ریشه گیاهان غیر آبزی در خاک اشباع
5-کاهش فعالیت میکروارگانیزم ها و نتیجتاً نقصان تولید عناصر غذایی ناشی از تجزیه مواد آلی و همچنین کاهش سرعت تولید نیترات
6-نقصان دمای خاک به واسطه خیس بودن آن که باعث به تعویق افتادن و کندی رشد گیاه می شود.

منشاء زه آب

 زه-آب ممکن است ناشی از بارندگی ، ذوب برف ، آب آبیاری ، جریانات سطحی و نشت زیر سطحی از اراضی مجاور ، سریز و طغیان رودخانه ها، نشت از کانال های آبیاری و صعود سطح ایستابی باشد.
 در نواحی مرطوب بارندگی های مداوم ؛ در نواحی سردسیر تغذیه ناشی از ذوب برف و در نواحی سردسیر تغذیه ناشی از ذوب برف و در نواحی خشک ونیمه خشک ، آبیاری طغیان های ‌فصلی ، آبشویی اراضی و صعود سطح ایستابی ، منشأ اصلی زه آبها به شمار می روند. با توجه به موارد ذکر شده ، عواملی چون روش آبیاری (ثقلی - تحت فشار)، فیزیوگرافی(توپوگرافی، شکل زمین)، شبکه آبراهه، عمق لایه نفوذ ناپذیر، لایه بندی خاک، ویژگی های ‌هیدرودینامیکی خاک(نفوذ پذیری سطحی ، هدایت ‌هیدرولیکی) و ‌خصوصیات شیمیایی خاک( شوری،کسر آبشویی، قلیائیت) بطور غیر مستقیم بر زه-دار شدن اراضی مؤثرند.  

فواید و معایب زهکشی

در نهایت می توان به طور خلاصه هدف از زهکشی و فواید و مضرات حاصله از آن را به صورت زیر دسته بندی نمود:

فواید زهکشی

از فواید زهکشی می توان جلوگیری از وقوع سیل، به زیر کشت بردن اراضی جدید، زودتر گرم شدن خاک در فصل بهار ، شروع زودتر عملیات کشاورزی ، کیفیت و کمیت بهتر محصولات ، شستشوی املاح اضافی و بهتر شدن وضعیت مسائل بهداشتی را نام برد. در تعریفی جامع تر از این فواید می توان گفت فواید زهکشی به شرح زیر است :
کنترل و ‌جلوگیری از ماندابی شدن ، ‌کنترل و ‌جلوگیری از شور‌شدن ا‌راضی ،کنترل فر‌سایش، کنترل ‌سیل، حفاظت محیط زیست، سلامت ‌عمومی و ‌بهداشت، جلوگیری از راکد شدن آب و ایجاد بوی تعفن و نامطبوع درمحیط مزرعه ،حفاظت از ابنیه و تأسیسات عمومی و در نهایت توسعه روستای و امنیت غذایی 

معایب زهکشی
 شستن و ‌خروج بعضی از املاح ‌مفید ‌خاک به ‌همراه املاح مضر، هزینه بر بودن مطالعه و اجرا، ازبین  بردن اکو‌سیستم ‌طبیعی منطقه به علت کم کردن رطوبت و نتیجتاً غیر قابل زیست شدن ‌آن منطقه برای بعضی از موجودات مانند پرندگان به علت کم شدن رطوبت، ازبین  رفتن علف های طبیعی منطقه و نیز اشغال بخشی از زمین زراعی و تقسیم زمین به قطعات جداگانه

 


مطالب مشابه :


جزوات آزمون آبیاری تحت فشار نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی

جزوات آزمون آبیاری تحت فشار نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی مهندسی آب 89 گرگان .




نحوه و شرايط جذب كارورز در بخش كشاورزي

اقتصاد کشاورزی گرگان 90. سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان با همکاری سازمان جهاد کشاورزی




سرپرست واحد....

مطالب علمی و پژوهشی ،کارشناسی ارشد,مقاله و پروژه,نظام مهندسی مهندسی کشاورزی گرگان که




سازمان نظام مهندسی کشاورزی نباید پروانه بهره‌برداری دامداران را صادر کند

سازمان نظام مهندسی کشاورزی نباید به گزارش خبرنگار اعزامی فارس به گرگان،سعید




زهکشی

سازمان نظام مهندسی کشاورزی همزمان با آن زهکشی اراضی آبخور سد وشمگیر در گرگان آغاز




به کارگیری کارشناسان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی

به کارگیری کارشناسان نظام مهندسی کشاورزی و (دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان)




کاربرد GIS در علوم آب

سازمان نظام مهندسی کشاورزی ومنابع مهندسی آب 89 گرگان . انجمن علمی علوم باغبانی دانشگاه




قنات‌

"آب آیینه عشق گذران است" با سلام به همه دوستداران کشاورزی_آب و دانشجویان گروه آب دانشگاه زنجان




کمباین چغندر قند

مهندسی مکانیک ماشینهای کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان 87




آب زیرزمینی

این تارنگار در راستای پیشبرد دانش کشاورزی گام بر می دارد




برچسب :