سخن همکار: درآمدحاصل از هدف مندی یارانه ها باید به بهبود وضعیت معیشت معلمان اختصاص یابد.

مناسب آن بود کهپس از گذشت 35 سال از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی حداقل دولت یازدهم دِین خود را به معلمان محترم آموزش و پرورش بپردازد. زیرا فرهنگیان حق بزرگی بر نظام دارند. همواره در طول انقلاب و میادین جبهه و جنگ, راهپیمایی ها, دوران سازندگی, برگزاری انتخابات متعدد و ... حرف اول و آخر را فرهنگیان زده اند و می زنند؛از این رو اگر امروزبه بهبود وضعیت معیشت معلمان توجه شود, قطعاً برکات آن در آینده بسیار نزدیک نصیب کل نظام و تداوم انقلاب خواهد شد.
روزی خواهد آمد که متولیان نظام این نکته را با تمام وجود باور کنند که اگر معلم دغدغه معیشت داشته باشد, وضعیت مملکت بهتر از این نخواهد شد. معلم نباید جز تعلیم و تربیت دانش آموزان دغدغه دیگری داشته باشد. این سخن شاید باعث تعجب, خنده و یا ناراحتی برخی خوانندگان ! را فراهم آورد, ولی در جوامع توسعه یافته این موضوع کاملاً حل شده, مرسوم و معمول است.
به عنوان مثال در کشور هندوستان بیش از 40 میلیون معلم مشغول تدریس هستند. یعنی حدود 40 برابر معلمان ایران؛ آیا می دانید وضعیت معیشت معلمان آن چگونه است؟ چند ساعت کار می کند؟ چند ساعت مطالعه دارد؟ و ... در این کشور یک معلم ابتدایی حدود 36 ساعت کار می کند. 20 ساعت تدرسی و بقیه مطالعه و پژوهش. از نظر معیشت نیز سه برابر یک کارمندعادی حقوق دریافت می کند و تمام وقت در خدمت آموزش و پرورش است و به جز کار معلمی اجازه شغل دیگری ندارد. اما به راستی چرا در کشور ما, معلمان و دبیران، راننده سرویس دانش آموزان همان مدرسه ای هستند که در آن مشغول تدریس هستند ؟! آیا زیبنده نظام اسلامی است که معلمانش در ساعات خارج از مدرسه به رانندگی در آژانس ها می پردازند ؟!یا در کار ساخت و ساز و کاسبی هستند؟ چرا برخی معلمان بنا به ضرورت باید شب ها به عنوان دربان و اطلاعات درمانگاه های شبانه روزی تا صبح بیدار باشند و صبح هم به کلاس بروند ؟! آیا در طول یک سال,یک آموزگار و یا دبیر با این میزان دریافتی قدرت مسافرت خانوادگی به یک کشور خارجی را دارد ؟ آموزگاران و دبیران ما چقدر به روز هستند ؟ چقدر به دنبال کسب و کشف علوم و روش های آموزش آن به دانش آموزان هستند ؟ آیا با وضعیت فعلی معیشت معلمان می توان در عمل و نه روی کاغذ به تحقق اسناد تحولی امیدوار بود ؟تا کی ... ؟!
در نظامی که داعیه دار فرامین قرآن کریم و سنت نبوی و سیره علوی است و تعلیم و تربیت در آن بزرگ ترین رسالت به شمار می رود, چرا باید وضعیت معیشت آن به گونه ای باشد که حقوقیک سال یکآموزگار آن برابر با حقوق یک ماه آموزگاری در یکی از کشورهای به اصطلاح توسعه یافته باشد ؟کافی است از باب مقایسه نگاهی گذرا به میزان درآمد معلمان در کشورهای دیگر بیندازیم.
وضعیت معیشت معلمان در سایر کشورها چگونه است ؟
معلمی در کشورهای دیگر اگر یکی از پولسازترینشغلها نباشد اما دست کم، درآمد قابل توجهی را نصیب فعالان حوزه آموزش می کند. در حال حاضر در کشور ایران بر اساسآمار رسمی میانگین حقوق معلمان کمتر از 35 دلار است یعنی حدود یک میلیون تومان در ماه برآورد میشود.علاوه بر این سهم ناچیز آموزشو پرورش از تولید ناخالص داخلی کم تر از۳درصد است. در حالی که قاعدتاً طبق شاخص های معمول جهانی باید 5/5 درصد از تولید ناخالص ملی را شامل شود.
وضعیت معیشت و میزان حقوق معلمان ایرانی با همتایان خود درکشورهای دیگر نیز اختلاف فاحشی دارد؛ به طور مثالکشورهایی از جمله آمریکا، آلمان ، انگلیس، استرالیا, ژاپن, کره و حتی قطر در آسیا به معلم های خود, حقوق های چشمگیریمی پردازند. به طور کلی آمارهای جهانی نشان می دهد کشورهای امریکا, ژاپن، آلمان، کره جنوبی و سوئیس جزو کشورهاییهستند که بیشترین حقوق را به معلمان خود میدهند.
برای نمونه میانگین درآمد یک معلم در سوئیس طی یک سالمعادل ۵۸ هزارو۵۲۰ دلار است، یعنی معادل 175 میلیون و 560 هزار تومان برای یک سال؛ یعنی هر ماه 14 میلیون و 630 هزار تومان. و این یعنی 14 برابر یک معلم ایرانی !
درآمد سالانه معلمان درآلمان نیز ۴۸ هزار و ۸۰۰ دلار و در ژاپن۴۵۵ هزار و ۱۵ دلار اعلام می شود. درآمد یک معلم در کره جنوبی نیز ۲۴۲درصد سرانه تولید ناخالص ملی، در آلمان ۱۸۰ درصد و در ژاپن ۱۶۰ درصد سرانه تولید ناخالص ملی است. با ایناوصاف معلم ها در کشورهایبه نسبت پیشرفته از جایگاه و درآمد مناسبی نیزبه نسبت مشاغل دیگربهره مند هستند.
به طور مثال درآمد یک معلم در انگلستان۱۱۴ درصد درآمد یک فعال صنعتی است. همین مقایسه در هلند رقمیمعادل ۱۷۷ درصد، در کانادا۱۶۳ درصد و در ژاپن۱۸۵ درصد است. آن طور که گزارش های مختلف اشاره دارند،
نظامآموزشی این کشورها با پرداخت حقوقهای بالا به معلمان سعی در حفظ کیفیت آموزش خود دارد. در آمریکا حقوقمعلمان ابتدایی یعنی مقطع پایه از سایر معلم ها در مقاطع دیگربیشتر است.
یک رده بندی جهانی که بر مبنای اعلام نهادهای رسمی هر کشور و بر مبنای دلار آمریکا انجام شده، آمریکا رادر رتبه نخست قرار داده است. معلمان آمریکایی با درآمد ماهانه پنج هزار دلار و ۲۶۶ سنت در رتبه پردرآمدترینمعلمان جهان قرار گرفته اند. این افراد که در هفته ۶ روز و 36 ساعت کار میکنند وبه طور تخمینی ۲۳ درصد از درآمد خود را مالیات پرداخت میکنند. بدون احتساب مالیاتها و سایر کسورات در نهایت چهار هزار و ۵۵ دلار درآمد دارند. یعنی 12 میلیون و 165 هزار تومان در ماه پس از کسر مالیات.
بریتانیا در رتبه دوم این جدول قرار دارد. معلمان بریتانیاییماهانه در ازای ۳۲ ساعت و نیم تدریس، دو هزار و ۷۵۹ پوند درآمد کسب می کنند که پس از کسر مالیات به سه هزارو ۷۵ دلار میرسد. مالیات بر درآمد در انگلیس ۲۹ درصد است. یعنی برابر با نه میلیون و 225 هزار تومان پس از کسر مالیات
درآمد معلمان آلمانی نیز که در رتبه سوم جهان قرار گرفتهاند به سه هزار و ۶۵ دلار میرسد. مالیات بر درآمددر کشور آلمان ۳۵ درصد برآورد شده است. یعنی برابر با نه میلیون و 195 هزار تومان پس از کسر مالیات
استرالیا نیز از جمله کشورهایی است که بیشترین درآمد را به معلمانپرداخت میکند. این کشور در رتبه چهارم جهان جا گرفته است و در ازای ۳۹ ساعت تدریس به معلمان به طورمیانگین دو هزار و ۷۹۳ دلار پرداخت میکند. درآمد معلمان استرالیایی بدون احتساب کسورات چهار هزار و۶۳۲دلار گزارش شده است. یعنی برابر با هشت میلیون و 379 هزار تومان در ماه پس از کسر مالیات.
اما در میان کشورهای آسیایی کره،ژاپن و کویت نیز در زمره بالاترین درآمد معلمان قرارگرفتهاند.
در لوکزامبرگمعلمان بی تجربه کار خود را از مدرسه ابتدایی این کشور آغاز می‌کنند، ۶۴۰۴۲ دلار در سال حقوق می گیرند, یعنی حدود 193 میلیون تومان در سال. با ده سال تجربه کار در این زمینه، می‌توانند انتظار بیشتر از ۸۰۰۰۰ دلار در سال را نیز داشته باشند. یعنی حدود 240 میلیون تومان در سال. متوسط سال‌های درس‌خواندن دانش‌آموزان در این کشور 14 سال می‌باشد.
معلمان کشور سوئیس می‌توانند انتظار ۴۷۳۲۹ دلار را برای شروع کار داشته و با افزایش سابقه کار خود تا ده سال انتظار ۵۲۴۴۴ دلار را نیز داشته‌باشند.یعنی بیش از 152 میلیون تومان در سال ؛ کشور سوئیس 4/5 درصد از تولیدناخالص داخلی خود را برای تحصیلات شهروندان دانش‌آموز خود هزینه می‌کند. متوسط سال‌های درس‌خواندن دانش‌آموزان این کشور ۱۶ سال می‌باشد.
نروژ از نظر بین‌المللی برای آموزش و پرورش خود تحسین شده‌است. اما این تشویق به راحتی و با هزینه کم نیز حاصل نشده‌است. این کشور ۷.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی را برای تحصیلات هزینه می‌کند.معلمان تازه‌کار می‌توانند انتظار درآمد ۳۳۳۴۹ دلار در سال را برای شروع کار خود داشته‌باشند، که این رقم یکی از بالاترین حقوق و دستمزد‌ها در جهان است و جزو ۱۵ بالاترین دستمزد شروع کار در منطقه سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نیز محسوب می‌شود.
در فنلاند، میزان حقوق معلمان از 29 هزار دلار در معلمان تازه کار پایه ابتدایی آغاز می‌شود و تا 45 هزار دلار در معلمان پرسابقه می‌رسد. در کره جنوبی، کف حقوق 26 هزار دلار است و نهایت آن 74 هزار دلار. به طور میانگین 50 هزار دلار.
اما در قطر و ترکیه، قیمت‌ها کمی کمتر است. در قطر میانگین حقوق معلم بین 28 هزار تا 44 هزار دلار است و در ترکیه، از 23 هزار دلار آغاز می‌شود و به 27 هزار دلار خاتمه پیدا می‌کند.
سایت تخصصیWorldsalariesکه به بررسی درآمد مشاغل مختلف در جهان می‌پردازد، 10 کشور را به عنوان بالاترین دستمزد معلمان رده‌بندی کرد. معلمان ایرانی نه تنها در این رده‌بندی جایگاهی ندارند, بلکه حقوق آنها از اعداد اعلام شده بسیار کمتر به نظر می‌رسد. این رده‌بندی بر اساس اعلام نهادهای رسمی هر کشور و بر مبنای دلار آمریکا انجام شده است.
10کشور اول جهان از نظر میزان حقوق معلمان برحسب دلار آمریکا – 2005 نام کشور درآمد دریافتی ماهانه ساعت کار در هفته
آمریکا :4055 دلار در ماه - 6 روز و 36 ساعت در هفته
انگلیس : 3075دلار در ماه - 5 روز و 32ساعت در هفته
آلمان : 3065دلار در ماه - 40ساعت در هفته
استرالیا : 2793دلار در ماه - 39ساعت در هفته
کره : 2644 دلار در ماه - 7 روز 39ساعت در هفته
نروژ : 2518دلار در ماه
ژاپن : 2513دلار در ماه
فرانسه : 2483دلار در ماه
کانادا : 2238 دلار در ماه - 31ساعت در هفته
فنلاند : 1936 دلار در ماه - 36ساعت 4 روز در هفته
متولیان نظام در کشور خوب می دانند بهبود وضعیت معیشت معلمان یک مسئله مهم در جامعه است. دلیل آن هم گستردگی جامعه فرهنگیان حدود 900 هزار نفر و جامعه مرتبط با فرهنگیان حدود 12 میلیون دانش‌آموز است. در حال حاضر میزان متوسط حقوق و مزایای یک معلم، کمتر از یک میلیون تومان است. از این میزان حدود 600 تا 700 هزار تومان حقوق و باقی رقم مزایا است. «بدی آب‌وهوا» و «فوق العاده مناطق کمتر توسعه یافته» از زمره مهم‌ترین مزایا هستند. در عین حال به صورت متوسط حدود 200 تا 300 هزار تومان از حقوق کسر می‌شود که «بیمه» و «بازنشستگی» در کنار وام‌هایی که تقریباً همه معلمان یکی دوتا از آن را دارند, از زمره این کسورات است. باید توجه داشت که داشتن سمتی غیر از دبیری در مدرسه مثل معاونت و مدیریت ، سابقه و نیز رتبه و امتیاز می‌تواند تأثیر مثبت در حقوق داشته باشد؛ اما حداکثر مبلغ حقوق یک فرهنگی در این شرایط نیز به سختی به مرز یک و نیم میلیون تومان می‌ رسد.
این حال و روز معلمان مدارس دولتی است که در استخدام رسمی آموزش و پرورش هستند. معلمان مدارس غیردولتی بر اساس میزان کیفیت و سابقه خود و نیز کیفیت مدرسه حقوق دریافت می‌کنند. گفته می‌شود که میزان حقوق در بهترین شرایط، به ازای هر ساعت 20 تا 25 هزار تومان است. با این وضع و با احتساب 44 ساعت کار هفتگی، حقوق یک معلم برتر در یک مدرسه ممتاز به رقم 3 میلیون و نیم می‌رسد. در شرایط متوسط هم به ازای هر ساعت، 10 تا 15 هزار تومان پرداخت می‌شود، یعنی در صورت کار تمام وقت؛ یک میلیون و نیم.
به غیر از این شرایط، در محیط خارج از مدرسه هم امکان تدریس وجود دارد. شنیده‌ها حاکی از این است که برای تدریس خصوصی از ساعتی 30 هزار تومان تا قریب به 200 هزار تومان پرداخت می‌شود. نوع درس و کیفیت معلم، دو معیار مهم برای تعیین میزان پرداختی در این شرایط است.
اگر بخواهیم همه این ارقام را جمع بزنیم شاید بتوان گفت که در حالتی معمول، یک معلم متوسط در یک مدرسه معمولی، اگر شرایط قرارداد رسمی داشته باشد، ماهیانه حدود هشت تا نه صد هزار تومان و سالیانه حدود 10 میلیون تومان حقوق و مزایا دارد. چند سال قبل هم وزیر آموزش و پرورش میانگین حقوق معلمان را 645 هزار تومان اعلام کرد. در برخی از مدارس غیرانتفاعی، این رقم به حدود بیست میلیون تومان حقوق سالیانه نیز می‌رسد.
برای مقایسه معلمان کشور با وضعیت سایر معلمان جهان لازم است که وضعیت تولید سرانه ملی مورد بررسی قرار گیرد. میزان درآمد سرانه در ایالات متحده، 49 هزار دلار، در بریتانیا، 37 هزار دلار، در فنلاند، 36 هزار دلار، در کره جنوبی، 32 هزار دلار، در قطر، 102 هزار دلار و در ترکیه، 15 هزار دلار است. در عین حال، شاخص قیمت مصرف هم نکته مهمی است چرا که وضعیت مخارج یک کشور را نشان می‌دهد. طبق اطلاعات سایت «نامبئو»، فنلاند با شاخص 106 گرانترین قیمت میان این کشورهاست. بریتانیا با شاخص 102، قطر با شاخص 82، امریکا و کره با شاخص 80 و ترکیه با شاخص 64 در جایگاه دوم تا ششم قرار دارند.
با توجه به این که وضع معلمان در ایالات متحده از سایر کشورها مناسب‌تر است؛ زیرا اولاً حقوق معلمان در حد سرانه ملی است و ثانیاً شاخص مصرف‌کننده، بسیار بالا نیست. کشور کره جنوبی را می‌توان در جایگاه دوم بهترین کشورها از نظر حقوق معلمان قرار داد. وضع در قطر، بریتانیا و فنلاند هم مناسب است با این تفصیل که قیمت‌ها در فنلاند و بریتانیا بالا است و سهم معلمان قطری از ثروت کشورشان، اندک ارزیابی می‌شود. در مورد ایران هم همین سخن را می‌توان گفت. ضمن اینکه می‌توان به کم بودن حقوق معلمان نسبت به سایر کشورها هم اشاره کرد اما باید به این موضوع هم توجه کرد که شاخص مصرف‌کننده در ایران به نسبت سایر کشورها پایین‌تر است. مشابه این وضعیت در کشورها ترکیه هم وجود دارد.
در کنار همه مسائل مربوط به حقوق و دستمزدها، باید به یک نکته ظریف هم توجه کرد. معلمان در اکثر کشورها، نسبت به سایر کارمندان، کار کمتری دارند. این مسئله به خاطر این است که معلمان تعطیلات تابستانی یا به طور کلی سالیانه دارند که سایر کارمندان از آن محروم هستند. این تعطیلات نزدیک به 100 روز است. در عین حال، در ایران میزان تعطیلات نوروزی معلمان هم از کارمندان بیشتر است. البته باید در نظر داشت که معلمان ایرانی، در عوض، دیگر از مرخصی استحقاقی سالیانه برخوردار نیستند. موضوع بیشتر بودن تعطیلات معلمان، البته مختص ایران نیست و وزارت آموزش و پرورش بریتانیا هم چنین مزیتی را در ستون مزایای شغل معلمی قرار داده است.
نتیجه آن که :
وضعیت موجود نظام تعلیم و تربیت کشور,نتیجه سوء مدیریت هاست. اگر امروز شاهد وضعیت نه چندان مناسب در مسئله وضعیت معیشت معلمان هستیم نه از روی نداری و یا تحریم است, بلکه از این روست که هیچ گاه موضوع آموزش و پرورش برای اغلب مدیران نظام در اولویت نبوده و نیست. جای تأسف است که در پس از گذشت 35 سال از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و تاکیدات فراوان دین مبین اسلام به علم آموزی و مقام شامخ معلم, جایگاه معیشت معلمان کم تر از بسیاری دیگر از مشاغل است. مهم آن است که بدانیم خاستگاه این مشکل را نه فقط در اقتصاد کشور بلکه باید در مسائل و معضلات فرهنگی کشور جست وجو کرد.
وضعیت حقوق و مزایا و معیشت معلمان، نه فقط در کشور ما، که در بسیاری کشورهای دنیا یکی از مسائل مورد مناقشه به حساب می‌آید. اما در کشور ما به دلیل این‌که غالب سهم آموزش را دولت پذیرفته است، نیاز به سازمان‌دهی خیل عظیمی از معلمان وجود دارد که بخش قابل توجهی از بودجه را به سمت خود جذب می‌کنند. به این ترتیب همیشه دولت به معلمان بدهکار می‌ماند و این بدهی هم وقتی در کنار حقوق و مزایای حداقلی این قشر حقیقتاً زحمتکش قرار می‌گیرد، دوچندان دردناک می‌نماید.
اما در کشورهای توسعه یافته دغدغه اصلی دولت‌های این کشورها تأمین نیروی کار شایسته است. تا نیاز آموزش به مدرس را بر طرف کند. از نظر این کشورها باید وضعیت معیشتی آموزگاران به نحوی باشد که جذابیت کافی برای جلب نیروهای تازه نفس داشته باشد. با این وجود در میان همین کشورها نیز وضعیت یکدستی به چشم نمی‌خورد و گاهی اختلاف‌های چشمگیری دیده می‌شود. بنابراین شاید مقایسه حقوق معلمان در کشورهای مختلف به بررسی جایگاه کشورمان از نظر وضعیت معلمان کمک کند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته دستمزد معلمان از طریق چانه‌زنی میان دولت‌ها و اتحادیه‌ها تعیین می‌شود. در عین حال در برخی کشورها دستمزد‌ها بسیار غیر‌متمرکزتر است و حتی بین ایالت‌های مختلف اختلاف وجود دارد.
در صورت توجه به وضعیت معیشت معلمان و اختصاص بخش قابل توجهی از درآمدهای نفتی و غیر نفتیاز قبیل منابع حاصل از انصراف مردم از دریافت یارانه های نقدی به حقوق و دستمزد معلمان می توان آینده اقتصادی فرهنگیان و فرهنگ جامعهرا امیدوارانه تر دید.
امید آن که در تدوین آیین نامه اجرایی درآمدهای حاصل از انصراف یارانه ها و نیز سایر درآمدهای دولت, شأنیت و جایگاه حقیقی معلمان آموزش و پرورش و مخصوصاً آموزگاران در دریافت حقوق و دستمزد به نحو شایسته دیده شود.ان شاءالله
رضا نباتی
کارشناس ارشد تعلیم و تربیت اسلامی
0912 271 2760
کارشناس آموزش قرآن دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی
و از مولفین کتاب های درسی قرآن دوره ابتدایی

سخن همکار: درآمدحاصل از هدف مندی یارانه ها باید به بهبود وضعیت معیشت معلمان اختصاص یابد.

مطالب مشابه :

وضعیت درآمد ایرانیان پس از پرداخت یارانه‌ها

پاسخ به مهمترین سوالات در مورد یارانه ها

اعلام شماره پیامک برای اطلاع از سبد کالایی

سخن همکار: درآمدحاصل از هدف مندی یارانه ها باید به بهبود وضعیت معیشت معلمان اختصاص یابد.

● چگونگی تاثیر تورم بر وضعیت معیشتی فقرا در جامعه ایران

هدفمند کردن یارانه ها و بخش کشاورزی

ثبت نام یارانه

مصاحبه مطبوعات ریاست محترم اتحادیه خدمات رایانه

تفاوت یارانه در ایران و عربستان سعودی!