آموزش راهنمایی

چالش های فرا روی آموزش راهنمایی کشور

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد الله رب العالمین و الصلاه و السلام علی اشرف النبیاء و المرسلین و حبیبنا و حبیب اله العالمین محمد و علی آل الطاهرین.

شکل گیری نظام های آموزشی در جهان بر اساس فلسفه فکری و ریشه های اعتقادی هر ملت صورت می پذیرد. فارغ از محاسن و معایب این نظام ها همگی در صدد رسیدن به اهداف غایی خود هستند.

اساس نظام تعلیم و تربیت پرورش انسان شایسته و کارآمد است. لیکن برای رسیدن به چنین هدفی امروزه بحث تحول در آموزش و پرورش و چگونگی انجام آن در دستور کار تمامی دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار گرفته است. لذا می طلبد که نیروهای فکری، کارآمد و زبر دست طبق فرمایش مقام معظم رهبری بر اساس شاخص هایی مانند هویت دینی و ملی کشور مبانی تغییر در نظام آموزشی را در سرلوحه کار خود قرار دهند. پس این همت و تلاش همگان است که می تواند زمینه ساز این تحول و به وجود آمدن برنامه ریزی منسجم و در نهایت ارتقاء سطح کیفی آموزش و پرورش را فراهم آورد.

در جهان هزاره سوم تحولات سریع اقتصادی، اجتماعی و فنی در حال انجام است. در حقیقت رشد سریع تولید دانش و اطلاعات در جهان در حال اتفاق است و این رشد منتظر کسی نمی ماند. کارها مکانیزه و خودکار شدند که در این حالت نیروی کار مفهوم جدیدی پیدا می کند. وابستگی شدید نیز بین زندگی و فناوری علم ایجاد می شود. همگان باید بدانند که با دانسته های 20 سال پیش نمی توان زندگی موفقی داشت و باید با علم حرکت کرد و این امر لزوم باز نگری در نظام آموزشی ما را بیش از پیش برایمان مبرهن می سازد.

کیفیت (Quality)

کیفیت را می توان از دست یابی به استاندارد های از پیش تعیین شده و پاسخ دادن به نیازها و انتظارات افراد دانست. کیفیت در آموزش و پرورش و مدارس به تغییر و یا تغییراتی گفته می شود که در رفتارهای دانش آموزان بروز می کند و به بهبود نظام آموزشی در تمامی حوزه ها منتهی می شود. رفتار مطلوب دانش آموزان تنها معیار کیفیت است. کیفیت نوعی جامعیت و کلیت دارد که در همه ابعاد رفتاری دانش آموزان ظاهر می شود.

ضرورت تحول در آموزش راهنمایی:

احساس نیاز یکی از مهمترین مکانیزم های لازم جهت تحول می باشد. احساس به تحول و باور این مطلب که می توان تحولی بنیادی و اصولی را به وجود آورد، یکی از لازمه های تحول است.

- تغییر نگرش از محتوی محوری به مهارت محوری.

- تبیین فلسه واضح و روشن از این دوره تحصیلی.

- عدم انعطاف پذیری این دوره تحصیلی.

- روزمرگی کشنده در این دوره و عدم تطابق نیازهای بازار و اجتماع با اهداف این دوره تحصیلی.

- حرکت در تاریکی و نگرش بسیار منفی (بچه نگهداری) به این دوره تحصیلی از معضلات کنونی آن و از باید های حرکت به سمت تحول و عوامل لازم این دوره می باشد.

با توجه به مطالب فوق و بررسی ها و یافته های فردی و پژوهشی نشان می دهد که چهار بخش مهم و ضروری لازمه تغییر و تحول در این دوره بوده و در مجموع می توان ادعا نمد که اگر این چهار بخش تغییر یابد آموزش و پرورش راهنمایی به سمت کیفیت بخشی پیش خواهد رفت: 1- نیروی انسانی 2- تشکیلات و ساختار مدیریتی 3- برنامه ریزی 4- منابع مالی.

چالش اول نیروی انسانی

در این بخش به برخی از ویژگی های کنونی نیروی انسانی که به چالش در این دوره تبدیل شده است اشاره می شود.

- عدم مشارکت معلمان در تدوین برنامه درسی و کاهش جایگاه حرفه ای آنان

- کاهش شدید جاذبه شغل معلمان به ویژه در این دوره و تلاش برای خروج از آن و حرکت به سمت دوره متوسطه به دلیل داشتن جایگاه نسبتاً بهتری از این دوره تحصیلی.

- نگرش نامناسب رده های برنامه ریزی و سیاست گذاری به این دوره تحصیلی.

- نا کارآمدی نظام گزینش و تربیت معلم و دوره های ناپخته ضمن خدمت و اجرای آموزش های سطحی این دوره ها و اجرای ارزش یابی بدون روایی و پایایی در انتهای دوره ضمن خدمت و بی توجهی به رفاه و فقدان شبکه حمایتی برخی از مشکلات نیروی انسانی این دوره می باشد.

چالش دومتشکیلات و ساختار مدیریتی

یکی از معضلات مهم در این بخش عدم وجود مدیریت علمی برای حل مشکلات می باشد. نظام گزینش مدیریت و ارتقاء شغلی بر اساس توان حرفه ای و شایستگی علمی طراحی نشده است. بیشتر انتخاب ها بر اساس سلیقه و قومی و قبیله ای صورت می پذیرد. از طرفی ناتوانی سیستم در جذب و نگهداشتن نیروهای کیفی، تمرکز و دیوان سالاری در وضع آئین نامه های خشک، غیر شفاف و انعطاف ناپذیر مزید بر این امر می باشد.

چالش سوم برنامه آموزشی و درسی

نظام برنامه درسی این دوره متمرکز بوده و بر اساس تفاوت های اقلیمی، فرهنگی، فردی و روانشناختی طراحی نشده است. این نظام آموزشی در پی جذب و مشارکت معلمان نیست و آنان را به سمت نوآوری و یادگیری فن آوری های جدید سوق نمی دهد. برنامه درسی این دوره غیر پویا بوده و کاملاً حافظه مدار است و کمترین توجه به نیازهای واقعی دانش آموزان در این سطح را دارد. برنامه درسی این دوره به نیاز خانواده ها پاسخ لازم را نمی دهد و به دنبال حل تعارض اجتماعی که از ویژگی های دوره نوجوانی است نمی رود. برنامه آموزشی و درسی معلمین را به سمت روش های فعال و فراشناختی که متکی بر مشارکت در حل مساله باشد سوق نمی دهد.

چالش چهارم منابع مالی

هزینه های سرانه اختصاص یافته به این دوره به صورت علمی و بر اساس واقعیت های موجود تخصیص نمی یابد. از طرفی ناکارآمدی توزیع منابع در این دوره به وضوح نمایان است. فقدان توازن صحیح در توزیع اعتبارات در مقاطع تحصیلی مشاهده می شود. این موضوع خود را در دوره راهنمایی بیشتر نشان می دهد.

و اما وضع مطلوب

وضعیت مطلوب این دوره را نیز در چهار بخش فوق باید جستجو کرد. لذا برای رسیدن به این وضعیت لازم است در هر یک از بخش ها ملاک هایی رعایت شود.

الف) نیروی انسانی

ارتقاء منزلت اجتماعی معلمان این دوره تحصیلی و تمهید زمینه ادامه تحصیل و تدوین مقررات جذب نیروی انسانی مناسب با این دوره.

- برگزاری دوره های بازآموزی و ضمن خدمت مفید و واقعی

- تقویت گروه های علمی و آموزشی درون استانی و منطقه ای با معنای کامل و صحیح و کاربردی

- تدوین آئین نامه کاربردی گروه های آموزشی ویژه این دوره تحصیلی

- طراحی مکانیسم های ترغیب معلمان خلاق، فعال و کارآمد.

- تمهید مقدمات آشنایی معلمان با روش های جدید یاد گیری، یاد دهی.

- سوق دادن معلمان و دبیران این دوره به سمت فراگیری واقعی فن آوری های جدید و مورد نیاز آموزش در کلاس.

- حرکت به سمت تدوین کتب درسی که معلمین را به سمت مطالعه و تحقیق سوق دهد.

- راه اندازی کتاب خانه های تخصصی معلمان مدارس از ملاک های کیفیت بخشی در بُعد نیروی انسانی به شمار می رود.

ب) برنامه آموزشی و درسی

- به منظور کیفیت بخشی به برنامه های درسی و آموزشی در این دوره لازم است فرآیند بازدهی و یادگیری در خود دانش آموز ایجاد شود. این مهم در صورتی محقق می شود که ماهیت کتب درسی و برنامه آموزشی به گونه ای طراحی شود که دانش آموزان را وادار به این امر نماید.

- مشارکت معلمان و گروه های آموزشی در تدوین کتب درسی و برنامه آموزشی.

- اخذ نظرات اولیاء دانش آموزان در این زمینه.

- اجرای طرح آمایش سرزمین به منظور تعیین نیاز های جامعه و خانواده و تدوین و استقرار برنامه درسی و آموزشی بر مبنای آن.

- تعریف جامعی از ارزش یابی مستمر برای این دوره تحصیلی و حرکت به سمت ارزش یابی های فرآیند مدار نه دانش آموز مدار از ویژگی های برنامه آموزشی و درسی به شمار می رود.

ج) بخش مدیریت و تشکیلات

- تدوین مکانیسم انتخاب مدیران کارآمد، آزموده و لایق و دارای تفکر علمی برای این دوره و هم زمان افزایش حق مدیریت آن ها به منظور نگهداشت نیروی انسانی ماهر و جذب آن ها.

- گسترش میزان تصمیم گیری و سیاست گذاری بر مبنای نظرات کارشناسی مدیران.

- اجرای دوره های باز آموزی و کاربردی برای مدیران و تدوین برنامه های بازدید میدانی برای آنان از باید های بخش مدیریت می باشد.

د) منابع مالی

- تعریف جدیدی از تخصیص سرانه به این دوره بر اساس نیاز واقعی.

- تخصیص منابع مالی تشویقی برای مدارسی که به سمت خلاقیت و نوآوری حرکت می کنند.

- تجهیز مدارس، کلاس ها و آزمایشگاه های علمی و حرفه وفن و غبار روبی واقعی ان ها به وسیله تزریق منابع اختصاصی و خرید تجهیزات مورد نیاز برای هر واحد آموزشی و تدوین آئین نامه ساخت و ساز توسط سازمان توسعه و تجهیز مدارس کشور برای ساختن مدارسی که بتواند به نیاز های واقعی دانش آموزان این دوره پاسخ دهد.

نتیجه گیری

به نظر می رسد قبل از شروع تدوین آئین نامه و مقررات جدید برای تغییر نظام آموزشی 6 ساله عمومی و 6 ساله متوسطه، لازم است بر نقایص دوره های تحصیلی نظام آموزشی فعلی توجه ویژه ای نمود و ضمن جلوگیری از تکرار معایب و توجه به نقاط قوت به نکات زیر در این جمع بندی توجه نمود.

می توان گفت که جو غالب در کلاس ها و مدیریت مدارس در دوره راهنمایی در سطح کشور اغلب جو علمی نیست. تحقیق و پژوهش در این دوره تحصیلی بسیار کم رنگ است و تقریباً نزدیک به صفر، زیرا محتوای کتب درسی این مطلب را تایید می نمایند. درصد قبولی کاذب و جداول آماری این درصد ها سم مهلک این دوره می باشد. البته بی عدالتی است اگر به برخی از ویژگی های مثبت به دست آمده توسط انسان ها اشاره ای نشود که این امر بر بستری از خواستن های محیطی استوار است.

اغلب دانش آموزان خروجی این دوره در سال اول متوسطه با مشکل جدی ورود به حیطه های بالای طبقه بندی حوزه یادگیری مواجه اند و اغلب در حیطه اول یعنی دانش زمین گیرند. قدرت تحلیل و ترکیب و ارزیابی توسط دانش آموزان به دلیل ساختار درسی و تشکیلاتی این دوره ضعیف است. سیستم آموزشی این دوره کمیت گرا بوده و از حرکت به سمت کیفیت زاویه گرفته است، لذا باید با دیدی باز و فرآیندی تحقیقی به سمت رفع نواقص آن بریم و این مهم به نظر اینجانب وظیفه همگان به ویژه متخصصین تعلیم و تربیت می باشد.

انتظار می رود که در تدوین آئین نامه های جدید به نکات فوق توجه نموده تا به فضل خداوند متعال نوجوانان این مرز و بوم را با آموزش های علمی و تربیتی مناسب تحویل پایه های بالاتر و جامعه نمایید.

والسلام

آموزش راهنمایی

مطالب مشابه :

مشکلات اجرایی مدیریت مدرسه محوری

مشکلات و چالشهای مدیریت آموزشگاهی در مدارس کوچک -

طرح اداره يك روزه مدرسه توسط دانش آموزان منطقه انگوت

شرح وظايف معاون مدرسه

چالش های مدیریت مدرسه محور در ایران و جهان

مقاله رهبري موفق آموزشي در مدرسه

فرصت‏ ها، چالش ها و مشکلات استفاده از فن‏ آوری‏های آموزشی

نمونه درس پژوهی پایه اول

آموزش راهنمایی