آسیب شناسی مجالس ترحیم

آسیب شناسی مجالس ترحیم

سلام.این مطلب با عنوان «گامی در آسیب شناسی مجالس ترحیم » در دوهفته نامه سرو کاشمر منتشر شد:

چندی است که در برخی از روستاها شاهد همت اهالی در جلوگیری از توزیع انواع برگه های تسلیت در پُرسه ها و جلسات عزداری و بزرگداشتهای اموات هستیم. بزرگان این آبادیها اهالی را دعوت به صرفه جویی و هزینه کردن برای خیرات و شادی روح درگذشتگان کرده اند.در کاشمربازاندیشی اصلاح‌گرایانه پیرامون مراسم ترحیم مردم ؛ همانند کم کردن از هزینه ها و تعداد مجالس طاقت‌فرسای بی‌پایه و پرهزینه آن قابل بررسی است. شاید تصور کنید این مسایل جزو فرهنگ عامه بود و از ویژگیهای منطقه است؟ جالب است بدانید بیشتر این آداب و رسومی در گذشته رایج نبوده و امروزه در "عرف" دیده میشوند.

عرف "توافقی ناگفته" است. عرف دنیای حُجب و حکمت‌های مرموز و نانوشته است. عرف "مجموعه‌ای رفتاری ـ پنداری‌" (عینیت‌ها و ذهنیت‌ها) است که تطابقی با مناسک دین و آموزه‌های ملی ندارد. دستورهای عرفی سررشته منطقی امور زندگی را از اختیار آدمی خارج می‌کنند. مطابق با سفارشات ارزشمند دین پاک و مبین اسلام، در صورت بروز چنین مصیبت اندوهناکی، این بستگان و همسایه‌ها هستند که موظف به خدمتگزاری بوده و حتی تا سه روز طعام خانواده متوفی را نیز تامین نمایند.

این توصیه اسلامی مقایسه شود با تشکیلات دراز و طویل برپایی مراسم ترحیم من درآوردی و متکثر فعلی. ضرورت اصلاح وقتی بیشتر احساس و نمایان می‌شود که سنجیده و دیده شود در این گونه اعمال چقدر عرف و شرع از هم فاصله گرفته‌اند و چقدر در زندگی مردم مزاحمت ایجاد می‌‌شود. شاید برخی در وهله اول متعجب شوند وقتی بشنوند که معتبرترین سند در خصوص تاریخ و فرهنگ هر شهری اطلاعات متنوع فراوان (ولی نهفته و پراکنده)، قابل دسترسی و جمع‌آوری از قبرستان همان شهر است.

دین و مذهب رایج در قدیم و امروز، حادث شدن بلایای طبیعی، وقوع جنگ‌ها، شیوع بیماری‌های مهلک همه‌گیر، نام‌های خانوادگی اصیل و قدیمی، حرفه‌ها و مشاغل رایج در گذشته، میزان تمول خاندان‌ها، توان مالی فعلی مردم (بویژه در تهیه رنگ و جنس سنگ و حجاری و نقوش آن)، میزان وابستگی و اعتقادات عاطفی میان بازماندگان و متوفی، زیبایی‌شناسی عمومی در تزیین مقابر، تنوع و تفاوت‌های ظاهری موجود مابین قبور قدیمی و جدید، خوردنی‌هایی که بنا به رسم هر اقلیم نذر و توزیع می‌شوند، تعیین ایام و روز خاص هفته به جهت سرکشی به مقابر، میزان هزینه کرد و توجه دست‌اندرکاران نسبت به قبرستان (استقرار وسایل آمد و شد و ارایه خدمات بهداشتی و شهری) و ... اشاره‌ای به بخشی از این دست اطلاعات غیرقابل‌انکار است.

برای کاستن از بار کراهت‌انگیز واژه‌های قبرستان و گورستان مدتی است در تشکیلات شهرداری واژه "آرامستان" به کار می ‌رود. مراسم ترحیم در شهر بدین شرح برپا و دنبال می‌شود: تشییع جنازه و دفن که بسته به فصل معمولا تا دو ساعت مانده به اذان مغرب می‌بایست به اتمام برسد، سه روزپُرسه، ختم،هفتم، چهلم و سالگرد. و این همه در حالی است که اقوام متوفی تا چهلم جلسات روضه خوانی و قرائت دعا را برگزار میکنند! این مجالس با حضور قاری، مداح، واعظ، زنان و مردان فامیل و آشنایان برگزار می‌شود.

ابراز احساسات اطرافیان نسبت به همدردی با بازماندگان نیز پرهزینه، اسراف‌گونه و مشکل‌دار به نظر می‌رسد. از دیگر معضلات قابل‌طرح این مراسم خرید دسته‌های گل و تاج‌های گل، توزیع اطلاعیه های تسلیت، نصب پارچه نوشته‌ها و بنرها در درون فضای روحانی مسجد و پیاده‌روها و مناظر عمومی شهری اطراف مساجد و تکایا و حتی منزل و محل کار متوفی، پارک وسایل نقلیه شخصی و ایجاد ترافیک و زحمت برای دیگران در خیابان‌های نزدیک مسجد و چاپ آگهی‌های مختصر و مفصل ترحیم در نشریات است.

جدای از صدای بلند و آزاردهنده بلندگوهای برخی مجالس ترحیم، در غالب موارد محتوای گفتار وعاظ و مداحان در معرفی متوفی به سمت گزافه و اغراق‌گویی تمایل پیدا کرده است، بنا بر ادعای مداحان، و چاپخانه‌داران، تمامی متوفیان بلافاصله پس از مرگ هم بزرگ خاندان می‌شوند و هم پیرغلام ومرید و خادم و ذاکر اهل بیت و عصمت (ع). این گونه مجالس بهترین فرصت برای موعظه و نصیحت کردن مردم نسبت به فانی بودن زندگی دنیای خاکی و ترغیب آنان به برچیدن خوشه‌هایی در این مهلت کوتاه برای توشه آخرت است.

به کارگیری درخورتوجه طلاجات و آویختن زیورآلات ، آرایش‌های آلامد چهره و پوشش‌های فاخر و معطر اکثر زنان آن هم در مجالس ترحیم!! قصه دیگری است که، البته به دلیل ذوق و تمایل ذاتی جمعیت نسوان به پاکیزگی و آراستگی هر چه بیشتر و برتر، اصلاح و تناسب آن با این گونه مجالس به زمان‌های خیلی بیشتری نیاز دارد. تعدد مراسم ترحیم، با نیت حضور نزدیکتر مردم در کنار یکدیگر به منظور تسلای‌خاطر بیشتر افراد درگیر در بلا، از همان دوره "بی‌تجملی و پروقتی" نیاکانمان باب شده است. "تعدد مراسم" یادگار دوره غمخواری جمعی پیشین و "تجملات و اشرافی‌گری تحمیل شده به مراسم ترحیم" محصولی فاقدارزش از بی‌خبری و چشم‌وهم چشمی نزدیکان و رقیبان، حتی در عزا، و ضرورت‌های بی‌رحمانه عصر صنعتی می‌باشد.

روحانیت هر شهر، به عنوان بالاترین مرجع و متولی امور دینی، در اعلام برخی اصلاحات در مراسم ترحیم از جایگاه و مرتبه تاثیرگذاری برخوردار هستند. صدور مجوز شرعی برای تسهیل زندگی مردم و کاستن از تعداد مجالس ترحیم ،ورود چنین شخصیتهای به مصائب اجتماعی را ضروری می‌نماید. تریبون نماز جماعت ها و حتی نماز جمعه جایگاه اطلاع‌رسانی بسیار اثرگذاری در چنین مقولاتی به شمار می‌روند.

اصلاح محتوای گفتار مداحان و وعاظ ، آماده‌سازی اذهان عمومی برای سهل پنداشتن برنامه و پذیرش هر تغییر فرهنگی ، وضع مقررات جلوگیری از آوردن گل و نهی از پذیرایی‌ها در مجالس ترحیم مساجد، تعیین مدت یک ساعته برای برپایی این مجالس و ممانعت از نصب پلاکارت‌ها و بنرها،ابلاغ فرمانداری به نهادها، مراکز و ادارات دولتی به منظور پرهیز از خرید گل و تهیه پلاکارت‌ها و بنرها و حتی تقلیل قیمت کمرشکن قبر به میزان حتی‌القوه مردم و تعیین مقررات لازم‌الاجرا برای یکسانی جنس، رنگ و اندازه سنگ قبر و نقاری‌های واحد و مختصر از مواردی است باید مورد توجه قرار گیرد.

منبع : وبلاگ واژه نویس

آسیب شناسی مجالس ترحیم

مطالب مشابه :

نمونه اطلاعیه سالگرد

متن پیامک ( اس ام اس ) تسلیت

آسیب شناسی مجالس ترحیم

تشكر و قدر داني

اس ام اس مخصوص تسلیت گفتن

مجاس در شهرستان و تهران

قابل توجه ارونق و انزابی های کشور

تبليغات مجاني با سه صلوات